Topografik yapı sebebi ile oluşan ve “Dağ Dalgası – Mountain Wave” olarak tanımlanan hava akışları, şiddetli rüzgarın dağ gibi yeryüzündeki herhangi bir engele dik açıyla esmesi sonucu meydana gelir. Bu rüzgar dağların, tepelerin yamaçları üstünden aşıp rüzgar altı yamaçtan yere veya yere yakın hava katmanına çarparak akar. Bu çarpma binlerce veya onbinlerce feetlik geriye doğru bir hava sapmasına neden olur. Sapan hava tekrar troposfer ve stratosfer sınırındaki başka bir hava katmanına çarpar ve sapmış havayı geriye, yere doğru sektirir. Bu aşağı-yukarı hareketli döngüsel dalga, dağlarda çoğu zaman görülen alt rüzgarları doğurur.
Dağ tepelerinin kuytu yamaçlarında gözlenen mercek görünüşlü bulutlar dağ dalgasının varlığının göstergesidir; hava dağın tepesinden estiği zaman, havanın içindeki su buharı mercek biçiminde bulut oluşturacak şekilde yoğuşur. ‘Dağ dalgası bulutu' adını da alan bu bulutlara ‘merceksel bulutlar - lenticular clouds' da denir.
Yapılan araştırmalarda pilotlar tarafından “Dağ dalgası” ile ilişkili olarak kullanılabilen diğer ifadeler;
- “standing wave” (durağan dalga)
- “lee wave” (rüzgar altı dalgası)
- “gravity wave” (yerçekimi dalgası)
- “standing lenticular” (durağan merceksel)
- “altocumulus standing lenticularis”
- ACSL (altokümülüs durağan merceksel)
- ya da sadece “wave”(dalga)
Dağ dalgası hareketi ile karşılaşan hava araçlarında irtifa sapmaları ve hava sürati dalgalanmaları meydana gelebilir. Bu durumla karşılaşan hava araçları; seviye/irtifa değişikliği ve/veya vektör talep edebilir, hatta RVSM uygunluğunun devam ettirilemediğini rapor edilebilir. Hava araçları pilotları tarafından rapor edilen dağ dalgası hareketlerinin; görevli hava trafik kontrolörleri tarafından bölgede uçmakta olan tüm hava araçlarına bildirilmesi uçuş güvenliği açısından önem arz etmekte olup, diğer hava araçlarına iletilecek söz konusu raporlar;
— rapor eden uçağın tipi,
— seviyesi ya da irtifası,
— rapor saati,
— pozisyonu,
— şiddeti [hafif (light), orta (modarete) ya da kuvvetli (heavy)] ve
— rapor edilen diğer bilgileri (irtifa sapması, hız değişiklikleri vb.) içermelidir.
Dağ dalgası oluşması için şu şartlar gerekir:- Dağ sırasına hemen hemen dik olarak gelen rüzgâr
- Dağ zirvesinde 20 knot'ı bulan rüzgâr şiddeti
- Dağ üzerinde kararlı hava kütlesi veya 15.000 ft altında inversiyon
Dağ dalgaları şiddetli türbülans ve rüzgâr nedeniyle uçuş emniyeti açısından oldukça tehlikeli bir olaydır.
Dağ dalgaları meteoroloji tahmin ve raporlarında "MTW" kodu ile gösterilir.
Topografik yapı sebebi ile oluşan ve “Dağ Dalgası – Mountain Wave” olarak tanımlanan hava akışları, şiddetli rüzgarın dağ gibi yeryüzündeki herhangi bir engele dik açıyla esmesi sonucu meydana gelir. Bu rüzgar dağların, tepelerin yamaçları üstünden aşıp rüzgar altı yamaçtan yere veya yere yakın hava katmanına çarparak akar. Bu çarpma binlerce veya onbinlerce feetlik geriye doğru bir hava sapmasına neden olur. Sapan hava tekrar troposfer ve stratosfer sınırındaki başka bir hava katmanına çarpar ve sapmış havayı geriye, yere doğru sektirir. Bu aşağı-yukarı hareketli döngüsel dalga, dağlarda çoğu zaman görülen alt rüzgarları doğurur.
Dağ tepelerinin kuytu yamaçlarında gözlenen mercek görünüşlü bulutlar dağ dalgasının varlığının göstergesidir; hava dağın tepesinden estiği zaman, havanın içindeki su buharı mercek biçiminde bulut oluşturacak şekilde yoğuşur. ‘Dağ dalgası bulutu' adını da alan bu bulutlara ‘merceksel bulutlar - lenticular clouds' da denir.
Yapılan araştırmalarda pilotlar tarafından “Dağ dalgası” ile ilişkili olarak kullanılabilen diğer ifadeler;
- “standing wave” (durağan dalga)
- “lee wave” (rüzgar altı dalgası)
- “gravity wave” (yerçekimi dalgası)
- “standing lenticular” (durağan merceksel)
- “altocumulus standing lenticularis”
- ACSL (altokümülüs durağan merceksel)
- ya da sadece “wave”(dalga)
Dağ dalgası hareketi ile karşılaşan hava araçlarında irtifa sapmaları ve hava sürati dalgalanmaları meydana gelebilir. Bu durumla karşılaşan hava araçları; seviye/irtifa değişikliği ve/veya vektör talep edebilir, hatta RVSM uygunluğunun devam ettirilemediğini rapor edilebilir. Hava araçları pilotları tarafından rapor edilen dağ dalgası hareketlerinin; görevli hava trafik kontrolörleri tarafından bölgede uçmakta olan tüm hava araçlarına bildirilmesi uçuş güvenliği açısından önem arz etmekte olup, diğer hava araçlarına iletilecek söz konusu raporlar;
— rapor eden uçağın tipi,
— seviyesi ya da irtifası,
— rapor saati,
— pozisyonu,
— şiddeti [hafif (light), orta (modarete) ya da kuvvetli (heavy)] ve
— rapor edilen diğer bilgileri (irtifa sapması, hız değişiklikleri vb.) içermelidir.
Dağ dalgası oluşması için şu şartlar gerekir:- Dağ sırasına hemen hemen dik olarak gelen rüzgâr
- Dağ zirvesinde 20 knot'ı bulan rüzgâr şiddeti
- Dağ üzerinde kararlı hava kütlesi veya 15.000 ft altında inversiyon
Dağ dalgaları şiddetli türbülans ve rüzgâr nedeniyle uçuş emniyeti açısından oldukça tehlikeli bir olaydır.
Dağ dalgaları meteoroloji tahmin ve raporlarında "MTW" kodu ile gösterilir.
