Dolu

Dolu nedir ve nasıl oluşur?

Dolu, katı şeklinde olan ve buz biçiminde bir yağış tipidir. Hortumlarda olduğu gibi yukarıya doğru yükselen sıcak ve kuru havanın, yukarıda donma derecesinde veya altında bulunan hava akımına girmesi ile aniden soğuması ve uzun süre bulut içinde nemlenmesi sonucu dolu taneleri oluşur. Ülkemizde de dolu yağışı çok sık olmaktadır. Dolu hem insanlara hem de bitki örtüsüne zarar verdiği için tehlikeli bir hava olayı olarak tanımlanmaktadır.

Dolu oluşumunda, arazinin yüzey şekli, toprağın ısınma kapasitesi, havanın nemi ve bitki örtüsünün önemli etkileri vardır. Genellikle az ısınan toprakların bulunduğu alanlarda dikine (konvektif) faaliyetler pek görülmediği için, dolu yağışı da meydana gelmez. Aynı nedenle yoğun bitki örtüsü bulunan alanlarda dolu yağışı az olur. Dolunun zararı, hızına ve büyüklüğüne göre değişir.

Dolu kaç derecede meydana gelir?

Dolu, bir yağış türü. Kule tipi bulutlardaki düşey hava sirkülasyonuna kapılan bulut damlacıklarının bulut içindeki 0 ile -40 derece santigrat seviyelerini geçerken (donma ve erimeler ile) tabaka tabaka büyümesi ile oluşur.

Dolu yağacağını nasıl anlarız?

Bilim adamlarına göre bazı basit gözlemlerle dolu yağışını tahmin etmek mümkün. Örneğin havada bir birinin tersi yönde hareket eden bulutlar görürseniz dolu yağacağını düşünebilirsiniz. Havadaki basınç kuşları olumsuz etkiler. ... Bu kötü havada ya fırtına ya da dolu yağışına işaret eder.

Dolu Bir Yaz yağışı mıdır?

Bilhassa ilkbahar ve yazın ilk aylarında meydana gelen şiddetli oraj ve firtınalarla beraber dolu görülür. Dolayısıyla hava sıcaklığının, çok düşük olduğu durumlarda dolu, çok az veya zayıf olarak meydana gelir. Ülkemizde havanın nemli ve alttan sıcak üstten serin olduğu bahar ve yaz mevsimlerinde dolu sıkça yağar.

Dolu olayının zararları nelerdir?

Dolu hafif olursa meyvelere ve yapraklara zarar verir. Meyvelerde meydana gelen yara ve bereler kaliteyi düşürür, hatta meyvelerin çürümesine neden olur. Çilek, dut, ahududu gibi meyveleri tamamen bozar. Çok şiddetli dolular meyveleri döktüğü gibi yaprakları tahrip edip ince dallarda yaralar meydana getirmektedir.

Dolu yağışı 5-10 dakika gibi kısa bir süre devam etmesine rağmen, tarım alanlarında yaptığı zarar oldukça fazladır. Dolu zararı fiziki olup daha çok meyveler, yapraklar ve sürgünler üzerinde etkilidir. Dolu zararı; yağışın süresine, şiddetine ve büyüklüğüne bağlıdır. Dolu tanesinin iriliği ve bitkilerin genç, taze oluşu dolu zararını artırır. Dolu yağışı, kültür bitkileri toprak üstüne çıktığı sırada olursa, büyük zarar yapar. Örneğin, tahıllarda kardeşlenme, sapa kalkma veya başaklanma dönemlerinde; meyve ağaçları çiçeklenme ve meyve oluşum dönemlerinde iken yağacak olan dolu, dolu tanelerinin irilik veya ufaklığına göre az ya da çok zarara neden olur. Tahılların yaprak ve saplarını kırar, yatırır, meyve ağaçlarının körpe dallarını zedeler, bir-iki yıllık filizleri kırar ve gelecek yıllardaki meyve verimini düşürür. Otsu yapıya sahip bitkilerde, dolu şiddet ve süresine bağlı olarak zarar artmaktadır. Yumruları yenen bitkilerde (şekerpancarı, patates) yapraklardaki dolu zararı verimi önemli ölçüde azaltır.

Dolu hangi buluttan yağar?

Dolu, çapları 5-50 mm bazı durumlarda çok daha büyük küresel veya düzensiz buz parçacıklarının yağışıdır. Dolu, içerisinde çok güçlü dikey alçalıcı ve yükselici hava hareketlerinin olduğu Cumulonimbus (Cb) bulutundan düşer, kısa sürede sağanak şeklinde yağar ve fazla su bırakır.

Akşamları ve Geceleri neden dolu yağmaz?

Daha çok öğle ve ikindi saatlerine kadar ısınan havalar, yukarıda çok soğuk bir hava ile birleşir ve sonrasında dolu yağışı olur. Bu durum gece saatlerinde gerçekleşmeyeceğinden istisnai durumlar dışında gece oluşmaz.

Dolu hangi saatlerde yağar?

Türkiye'de, dolu hadisesinin en fazla 12.00 ila 18.00 saatleri arasında olduğu gözlenmiştir.

Dolunun Zararlarından Kurtulma Yöntemleri:

1- DOLUSAVAR TOPU 

Dolusavar topu; dolu tanelerinin verdiği zararı önlemek için, cihazdan yayılan şok dalgaları sayesinde tanelerin dış katmanlarını eriterek büyümelerini ve şekillenmelerini engellemek prensibiyle çalışmaktadır. Böylelikle erimeden sonra küçük boyuta düşen dolu çekirdeğinin yeryüzüne düştüğünde zarar vermesi önlenmiş olur. Dolusavar topları asetilen ve bütan gazı kullanarak yüksek frekanslı dolu dağıtıcı şok dalgaları üretir. Bu cihaz oluşmuş dolu tanesine karşı etkili değildir. Bu yüzden en önemli şart dolu topunun zamanında çalıştırılmasıdır. Bu nedenle dolusavar topu fırtına ve dolu oluşumundan en az 20 dakika önce çalıştırılmalıdır. Cihazın verimliliği başlangıç zamanının gecikmesiyle orantılı olarak azalır. Cihazın hava tahmin merkezlerinden veya meteorolojik radardan gelecek uyarılar dikkate alınarak çalıştırılması tavsiye edilmektedir. 

2- DOLUSAVAR ROKETİ

Dolusavar roketi bulutun içersine gümüş iyodür parçacıkları ekleyerek dolu tanelerinin şekillenmesini etkilemektedir. Doğru zamanda ve zayıf dikey faaliyetlerin başladığı yerde bulutun içerisine çok sayıda buz oluşum çekirdeği enjekte ederek büyük dolu tanelerinin oluşumunu engellemektedir. Oluşan küçük dolu taneleri aşağıya düşerken kısmen eriyebilmekte ve daha az zarara sebep olabilmektedir. Bu cihaz önemli bir yatırım gerektirmemektedir. Fakat meteorolojik radar olmadan yüksek verimlilikte bu cihazı kullanmak oldukça zordur.

3- DOLU AĞLARI

Dolu ağları, maliyeti yüksek olduğundan geniş tarım arazilerinde nadiren kullanılmaktadır. Diğer doludan korunma yöntemlerinde olduğu gibi kuvvetli dolu fırtınalarında etkili olamamaktadır. Dolu ağları birçok dolu yağışında başarıyla kullanılmakta, ayrıca bitkileri kuş saldırılarına karşı korumaktadır. Bunun yanında bitkilere ulaşan güneş ışığını azaltma gibi olumsuzlukları vardır. 

4- ÜRÜN SİGORTASI 

Günümüzde, mevcut teknolojik gelişmelere rağmen, dolu yağışının tamamen önlenmesi mümkün değildir. Tarımda dolu yağışı sonucunda oluşabilecek zararları azaltma yöntemlerinden birisi de faaliyetlerimizi veya ürünlerimizi sigorta kapsamına aldırmaktır. Bu amaçla ülkemizde 14/06/2005 tarihli 5363 sayılı “Tarım Sigortaları Kanunu” çıkarılmıştır. Kanun, tüm bitkisel ürünlerde dolu zararı sonucu oluşan kayıpları, meyveler, yaş sebzeler ve kesme çiçeklerde dolu riskinin neden olduğu kalite kayıplarını ve seralarda oluşan hasarları sigorta kapsamına almaktadır.