Afet Yönetimi (Disaster management) Nedir?

 

Farklı kurumsal ve toplumsal seviyelerde afete hazır olmayı, tepki göstermeyi ve üstesinden gelmeyi destekleyen ve güçlendiren stratejilerin, politikaların ve tedbirlerin tasarımı, uygulanması ve değerlendirilmesi süreçleri.

Afet Riski (Disaster risk) Nedir?

  

Bir toplum veya topluluğun normal İşlevine yönelik tehdit oluşturan fiziki olaylar ile hassas sosyal koşulların etkileşiminden kaynaklanan ve insan, ekonomi ve çevre üzerinde yaygın olumsuz etkiler oluşturan durumların ve önemli değişikliklerin belli bir zaman periyodu içinde meydana gelme olasılığı. Bu durum, acilen dış destekli tedbirlerin alınmasını gerektirir.

Afet etkileri azaltımı (Disaster mitigation, disaster risk mitigation) ne demek?

 

Fiziki tehditlerin (insanların oluşturdukları tehditler dahil) potansiyel olumsuz etkilerinin azaltılması ve bu amaçla, söz konusu tehditlerin, bu tehditlere maruz kalmanın ve tehditlere karşı zafiyetlerin (kırılganlıkların) azaltılmasına yönelik faaliyetlerin yürütülmesi.

Afet (Disaster, hazard) Nedir?

 

Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik veya insan kaynaklı olaylar.

Arazi verimliliği (Land productivity)

 

Tarımla ilgili olarak arazi  verimliliği, ana ürünlerin sağladığı verim (ton/ha/yıl, gibi) olarak tanımlanabilir  

Arazi sınıflaması (Land classification)

1) Arazi birimlerinin, arazinin özelliklerine ya da belli amaçlar için uygunluğuna göre çeşitli kategorilere ayrılması.

2) Bazı özel kullanımlar için arazilerin nispi uygunluklarını göstermek amacıyla arazi birimlerinin sınıflandırılması.

Arazi toplulaştırması (Land consolidation)

 

Arazilerin doğal ve yapay etkilerle bozulmasını ve parçalanmasını önlemek, parçalanmış arazilerde doğal özellikler, kullanım bütünlüğü ve mülkiyet hakları gözetilerek birden fazla arazi parçasının birleştirmesi suretiyle ekonomik, ekolojik ve toplumsal yönden daha işlevsel yeni parsellerin oluşturulması ve bu parsellerin arazi özellikleri ve alanı değerlendirilerek kullanım şekillerinin belirlenmesi, köy ve arazi gelişim hizmetlerinin sağlanması.

Arazi şekli (Landform)

 

Dünya yüzeyi üzerinde, aşınma, birikme ve yer hareketleri sonucu oluşmuş plato, dağ ve tepelik gibi kendine özgü dağ şekli, özelliği.  

Arazi rehabilitasyonu (Land rehabilitation)

 

1) Bazı zararlı süreçler (sanayi faaliyetleri, doğal afetler, gibi) sonucu bozuluma uğramış belli bir arazinin daha önceki durumunun bir derecesine geri döndürülmesi, iyi koşullarının, işlevlerinin ve kapasitelerinin geri kazanılması süreci. Madencilik, tarım, ormancılık ve benzeri alanlarda yürütülen birçok proje ve kalkınma amaçlı faaliyetler de arazi bozulumuna neden olabilmektedir.

2) Bozulmuş bir ekosistem veya habitattaki belli ekosistem hizmetlerinin yeniden kazanılması.

Arazi reformu (Land reform)

 

1) Bir ülkede sosyal ve siyasi yönden arazi kullanım hakkı, bölüşümü ve iyileştirilmesi yönünde meydana gelen değişme. Arazi reformu; arazi kiralama siteminin iyileştirilmesi, topraksız çiftçi ailelerine toprak verilmesi ve kullanma hakkı tanınması, küçük tarım alanlarının toplulaştırılması, toprak ıslahı ve tarım alanlarının amaç dışı kullanımlarının önlenmesi, gibi işlevleri kapsar.  

2) Topraktan daha fazla ürün almak, tarım için harcanan emeğin daha verimli kullanılmasını sağlamak ve bazen topraksız olan köylülere toprak dağıtmak için devlet tarafından yapılan uygulama. Arazi reformunda bazen küçük birimler halindeki topraklar büyük parçalara, bazen de büyük toprak parçaları daha küçük işletme birimlerine dönüştürülür.  

Arazi örtüsü değişimi (Land cover change)

 

Arazinin insanlar tarafından kullanımı veya yönetimi neticesinde arazi örtüsünde meydana gelen değişikliklerdir. Arazi örtüsü  değişikliği, evapotranspirasyon, sera gazı kaynakları ve yutakları veya iklim sisteminin diğer nitelikleri üzerinde etkiler oluşturur. Arazi değişikliği konusundaki çalışmalar şu konular üzerine odaklanır: 

(1) değişmelerin nerede meydana geldiği; 

(2) hangi arazi örtüsü tiplerinin değişmekte olduğu; 

(3) meydana gelen değişiklik tipleri; 

(4) arazi değişikliği oranları ve miktarları; 

(5) değişime neden olan nedenler ve etkenler. 

Tüm bu çalışmaların nihai amacı, meydana gelen değişiklik eğilimlerinin anlaşılması, sonuçlarının değerlendirilmesi ve yönetimi ve gelecekteki değişiklik senaryolarının tanımlanmasıdır.

Arazi kullanma kabiliyet sınıfları (Land use capability classes)

 

Arazi kullanma kabiliyeti (AKK) sınıflamasında kullanılan en büyük sınıflar olup, arazilerin toprak işlemeli tarımda kullanılmaları sırasında söz konusu  olacak erozyon riskinin derecesine göre ayrılırlar. Birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadar olan araziler toprak işlemeli tarımda kullanılır, ancak artan riske sahiptirler. V-VII. sınıf araziler devamlı bitki örtüsü altında bulundurulmak zorundadır. VIII. sınıf arazilerden sadece milli park veya su toplama havzası olarak yararlanılır.

Arazi Kullanma Kabiliyeti (Land use capability)

 

Arazinin, aşırı erozyon ve verimlilik kaybına yol açmaksızın, ürün yetiştirme veya başka kullanımlar için uygunluğu.

Arazi Kullanma Şekilleri (Land use types)

 

1) Potansiyel arazi kullanımlarının belirlenmesi için yerel, bölgesel veya ülkesel ihtiyaçlar gözetilerek tarımsal ve tarım dışı arazi kullanım türlerinin belirlenmesi.

2) Arazinin hali hazır kuru tarım, sulu tarım, mera, orman, yerleşim yeri, terk ve benzeri kullanım şekilleri.  

Arazi Kullanım Planlaması (Land use planning)

1) Her ölçekte plânlamaya temel oluşturmak üzere, toprağın ve diğer çevresel kaynakların bozulmasını önlemek için ekolojik, toplumsal ve ekonomik şartlar gözetilerek, sürdürülebilirlik ilkesine uygun, farklı arazi kullanım şekillerini oluşturmaya yönelik toprak ve su potansiyelinin belirlenip, sistematik olarak değerlendirilmesini ve birbirleri ile olan ilişkilerini ortaya koyan akılcıl arazi kullanım plânlaması.

2) Arazinin uzun süre içindeki kullanım biçimini genel refah ve gelişmeye hizmet edecek şekilde sağlayacak ve bu çeşit kullanımların gerçekleştirilmesi için yöntem ve araçları formüle edecek planların geliştirilmesi.  

3) Uzun bir süreç içerisinde halk refahına etkisi dokunacak arazi kullanımının ve araziden yararlanma şekillerinin gerçekleşmesi için yol gösteren planları hazırlama işi.  

Arazi örtüsü (Land cover)

 

Genellikle bitki örtüsü veya onun yoksunluğu cinsinden ifade edilen fiziki arazi örtüsü. Arazi kullanımı ile ilişkili olmakla beraber eş anlamlı değildir.   

Arazi (Tarla) Kapasitesi (Field capacity)

 

1) Bir toprağın su ile doygun hale geldikten 2-3 gün sonra ve serbest drenajın pratik olarak kesildiği anda toprakta kalmış suyun yüzde miktarı. Toprak su  potansiyeli  -33 kPa’dadır.

2) Zemin içindeki gravite ile drene edilebilecek suyun alınmasından ve aşağıya doğru olan akımın durmasından sonra zemin içinde kalan artık su. Yeraltı suyu terimleri içinde kalıcı su terimi ile benzerdir. Ancak kalıcı su hacım cinsinden verildiği halde arazi kapasitesi ağırlık cinsinden ifade edilir.

Arazi Islahı (Land reclamation)

 

Bataklık, taşlık, sazlık, tuzlanmış ve kurak arazileri ıslah ederek ürün yetiştirmeye ve yerleşime uygun hale getirme işlemi.

Arazi Etüdü (Field survey, land survey)

 

Yerel düzeyde bilgilerin, arazi incelemeleri, gözlemler, ölçmeler, çizimler ve mülakatlar vasıtasıyla toplanması ve derlenmesi.